Hoe wij de Russen van Jitje geven.
Lichte euforie. Dat was wat ik voelde toen ik woensdag keek naar de persconferentie van het JIT. Dit Joint Investigation Team probeert de waarheid boven tafel te krijgen over het neerhalen van vlucht MH17, waarbij onder meer bijna tweehonderd Nederlanders stierven. Ongeveer net zo veel mensen werken nu al twee jaar lang voor het JIT.
Wij zijn in Nederland nooit zo goed met botte pech. Het hoort niet bij onze maakbare samenleving vol dijken en verzekeringen. Hoe dan zo'n onthutsend MH17-drama te benaderen? Behoedzaam. Voorzichtig. Netjes. Al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt hem wel, toch? Dus was er een keurige, serieuze persconferentie in Nieuwegein, om de boeven te laten voelen dat we ze op het spoor zijn en dat ieder detail bekend zal worden.
Eerst volgde ik de persconferentie via het NOS-journaal, ademloos. De presentatie van het feitenmateriaal was spannender dan menige Hollywood-film. We hoorden afgeluisterde militaire telefoongesprekken met veel gef*ck en gesh*t. En zagen hoe foto's op social media verraden hoe het Buk-raketsysteem van Rusland naar dat verdoemde heuveltje in Oekraïne is gebracht. En begrepen dat die aardige Amerikanen het JIT hadden laten kijken in hun boek met staatsgeheimen. Maar we hadden geen kopietje meegekregen. Hè? Mijn jubelstemming vertoonde een eerste dip.
Toen begon het vragenstellen door journalisten. De NOS koos er al snel voor om de camera weg te draaien en verslaggever Martijn Bink in beeld te brengen. Bink zei de medewerking van de Amerikanen juist heel interessant te vinden, want dat geeft het onderzoek in de rechtszaal straks 'een soort onafhankelijk sausje'. Mijn stemming werd er niet beter op.
Journaalpresentatrice Astrid Kersseboom wilde vervolgens weten hoe de doorsnee Rus over de kwestie denkt. Een onmogelijke vraag lijkt me, maar royaltyverslaggeefster Kysia Hekster was even terug op haar vroegere correspondentenplek in Moskou en meldde dat 'genoeg Russen er wel degelijk van overtuigd zijn dat zij er zelf achter zitten'. Genoeg? Dat was dan weer een opsteker.
Bij RTL Z kon je het vragenvuur in Nieuwegein wel blijven volgen, en daar kwamen de Russen. Journalisten van zenders als Russia Today en Radio Svoboda vroegen zich af of er wel zorgvuldig genoeg was gewerkt. Ze noemden andere rapporten, andere tests. Achter de JIT-tafel voelde je onderhuidse frustratie. Iedereen lijkt ervan uit te gaan dat Rusland schuldig is. Maar zal er ooit een Russische official in een beklaagdenbank staan vanwege de MH-17?
Vier actualiteitenrubrieken en twintig deskundigen later deelde ik de verzuchting van Jeroen Pauw die in zijn praatprogramma stelde dat het de Russen waarschijnlijk geen moer kan schelen wat iemand van ze vindt. Zie het onverstoorbare gebombardeer in Syrië, of het doorgaande gedrogeer van sporters. En dan willen wij dat ze nu wel braaf mea culpa doen omwille van de waarheid?
Licht depressief. Met dat gevoel ging de dag ten onder.