Leven in een witte bubbel
"Hoe vind je het om een witte Nederlander te zijn? Ben je goed geïntegreerd in dit land?" Dankzij dit soort bevreemdende en provocerende vragen aan blanke Nederlanders prolongeert Sunny Bergman haar reputatie als originele en prikkelende Nederlandse documentairemaker.
'Wit is ook een kleur' is de titel van haar nieuwste film, gisteren bij de VPRO. Hij heeft dezelfde kracht als eerdere documentaires zoals 'Sletvrees' over het imago van de vrouwelijke seksualiteit en 'Beperkt houdbaar' over cosmetische chirurgie. Sunny blijft nooit op afstand. Ze volstaat niet met het simpelweg in beeld brengen van een bestaande situatie, maar wil persoonlijke ervaringen vastleggen. Zo liet ze voor de camera haar lichaam beoordelen door een commerciële plastisch chirurg. En toonde hoe ze zich liet raken door het kwetsende commentaar van de man.
Ik besloot me nooit meer te laten opfokken door wat 'ze' mooi vinden.
Met haar nieuwste productie komt Bergman nog dichter op de huid. Het gaat nu over 'we': de blanke, progressieve, weldenkende Nederlanders, zoals Sunny zelf.
Ze stelt dat wij witte Nederlanders onze huidskleur ten onrechte als 'neutraal' ervaren. Wij bewegen ons ongehinderd door land en maatschappij, krijgen kansen, worden vertrouwd, eerlijk behandeld en vinden dat dat allemaal niets heeft te maken met het feit dat we toevallig blank zijn.
En: omdat huidskleur voor onszelf geen issue is, snappen we niet dat huidskleur voor anderen wel verschil maakt in het dagelijks bestaan.
Als wij een baan krijgen, bedenken we niet dat anderen voor die baan misschien wel op hun huidskleur of naam zijn afgewezen. Wij blanken hebben het zelf zo gemakkelijk dat we niet snappen 'waar die anti-discriminatiefiguren toch zo moeilijk over doen'.
Of zoals de zwarte acteur Elvin Rigters cynisch opmerkte: blanke mensen vinden zélfs dat ze beter kunnen uitleggen hoe het is om gediscrimineerd te worden.
Dat huidskleur veel bepaalt werd duidelijk in een verbijsterende test met witte en zwarte poppen. Kinderen van 4 tot 7 jaar gaven de witte poppen op allerlei manieren de voorkeur, ongeacht hun eigen kleur. Veel van de geschrokken ouders - vrijwel allemaal 'links' - hadden gehoopt dat door simpelweg nooit met hun kinderen over racisme te praten, het fenomeen wel weg zou blijven. Niet dus.
Een documentaire die verbaast. En ook irriteert. Want Sunny trekt hier en daar grote, wilde conclusies. Zoals: "Uiteindelijk is racisme een probleem van wítte mensen." Alsof niet in ieder mens, met welke kleur en afkomst dan ook, vooroordelen schuilen.
Ook gaat ze erg kort door de bocht wanneer ze met een portret van Michiel de Ruyter rondloopt - tussen militairen - in de hoop dat iedereen 'slavendrijver, slavendrijver' zal roepen. En het simpelweg weghonen van Nederlandse politici die de westerse cultuur de beste vinden? Mwah.
Maar verder: 'Wit is ook een kleur' is een originele poging om je anders te laten kijken naar je vertrouwde wereldje. Al heb je daar misschien niet direct zin in.
<<<nieuwer eerder>>>