Wie is er hier nou stoned?
'Foute shit!' heette de documentaire over het Nederlandse softdrugsbeleid, woensdagavond bij KRO-NCRV. Ik ben nooit zo dol op dit soort popiejopie-titels, maar deze harde, onmiskenbare aanklacht had ook best 'Zijn ze in Den Haag allemaal stoned of zo?' mogen heten. Want wat documentairemaker Jos Slats op een rijtje zet over ons falende gedoogbeleid is verbijsterend en frustrerend.
Vooral omdat de 500.000 - vaak jonge - Nederlanders die regelmatig legaal nederwiet roken er totaal niet van verzekerd zijn geen giftige stoffen te inhaleren. Want al is de verkoop van softdrugs toegestaan, de kweek is paradoxaal genoeg illegaal en ongecontroleerd. En steeds vaker in handen van gewapende criminelen. De tijden waarin idealistische hippies met groene vingers hun biologische wiet aan de coffeeshops aanboden zijn voorbij.
Toen het RIVM onlangs cannabismonsters uit 25 coffeeshops testte, bleek in 23 stuks pesticiden en ander gif te zitten. Die stoffen zijn misschien acceptabel op een tomaat - want afwasbaar - maar niemand kent het gezondheidseffect bij inhalatie. Dat is blijkbaar nooit onderzocht. Het RIVM maakt zich traditiegetrouw - kunstgras, grass - niet meteen zorgen. En dat terwijl ieder jaar tienduizend mensen met 'cannabisvergiftiging' in het ziekenhuis komen. Wellicht is dit in feite een pesticidevergiftiging: de symptomen zijn dezelfde, vertelde de bezorgde bioloog Arno Hazekamp.
De documentaire doet je afvragen of ze ook bij de belastingdienst niet enorm liggen te slapen. In diverse Amerikaanse staten is de wietteelt inmiddels legaal en de handel gereguleerd. Jos Slats filmde in Colorado allemaal keurige, blije ondernemers. En een aardige overheidsdienares, die vertelde hoe inmiddels honderden miljoenen nieuwe belastingdollars zijn gebruikt voor nuttige zaken als onderwijs.
Via onze 582 coffeeshops verdwijnt jaarlijks juist een half miljard keurig wit geld in het criminele zwarte circuit.
Waar is de Nederlandse realiteitszin gebleven? Ik leg altijd trots en graag aan buitenlanders uit dat wij zo prettig nuchter zijn: als we in onze maatschappij een tendens bespeuren als de roep om een homohuwelijk of het verlangen naar een goed levenseinde, dan gaan we met elkaar in overleg om snel en beschaafd een goede wettelijke oplossing te vinden. De overheid is immers in dienst van de brave burger.
Maar inzake die ontspannende sigaret is de politiek in een gestreste spagaat geschoten en is van een zakelijke benadering geen sprake. Hartverscheurend was het interview met een Groningse kweker die in de jaren '90 zélf de Groningse belastingdienst belde om te vragen of hij mocht betalen. De ambtenaren krabden zich even achter de oren, maar daarna ontstond een mooie samenwerking waarbij de kwekers zich veilig voelden en meer dan een miljoen gulden in de schatkist vloeide. Tot de deal in de publiciteit kwam en 'Den Haag' de ambtenaren terugfloot.
Volgens 'Foute shit!' wordt sinds het vertrek van de onwrikbare Ivo Opstelten op het ministerie van Veiligheid en Justitie in het geheim toegewerkt naar het legaliseren en regulariseren van de wietteelt. Ik hoop op witte rook.