Het ultieme gevecht tussen buur en buur, mens en dier
Zucht. Zal er ooit nog een film over de natuur en het dierenrijk worden uitgezonden waarin de mens níet hoeft te worden aangewezen als gevaar, mishandelaar of moordenaar? Donderdag was het weer een groot tranendal, zowel op pad in Kenia met VPRO's Afrika-journalist Bram Vermeulen als later op de avond in Thailand in een EO-documentaire over 'olifantenmoeder' Lek.
En ik herinnerde me weer hoe gewichtig het altijd klonk, wanneer in mijn jeugd de dominee op de kansel sprak over ons rentmeesterschap. Dat God de mens het beheer van de aarde heeft toevertrouwd. Toen al klonk het meer als 'wij hebben het recht om te bazen over dieren en planten' dan 'op ons rust de nederige taak Moeder Natuur dienstbaar te koesteren'.
Nu zat het met de initiële bedoelingen van de hoofdrolspelers in Vermeulens Frontlinie-aflevering over Kenia nog wel goed, geloof ik. Vijftig jaar geleden wist de Italiaanse aristocrate Kuki Gallmann er een paradijselijk wildpark te maken, door midden in het land 400 vierkante kilometer gebied te kopen. Haar werk als milieu- en natuurbeschermer beschreef ze in de autobiografie Ik droomde van Afrika. Maar inmiddels is het park een belegerde vesting, waar Bram Vermeulen de AK-47's hoorde ratelen: rondom heersen droogte, honger, armoede en dood en dus proberen desperate herders steeds binnen de omheining te komen om hun beesten te laten grazen. De natuur wordt binnen het park waarschijnlijk veel beter beheerd, gezien het groen.
Nomades, rangers noch soldaten leken ermee te zitten om geweld te gebruiken, tegen mens of dier. Als kijker was het moeilijk een oordeel te vellen, over hoe nu verder. Maar toen de dochter van de inmiddels hoogbejaarde - en twee keer beschoten - Kuki Gallmann aangaf dat internationale organisaties en steenrijke filantropen de orde maar moeten komen herstellen, leek het me zeer terecht dat Vermeulen suggereerde ook de Kenianen zelf mee te laten praten over een oplossing.
De journalist trok een snoeiharde conclusie over het conflictgebied dat dit wildreservaat nu is: "Dit is de ultieme consequentie van klimaatverandering: een gevecht om het laatste stuk land waar je deze crisis kunt overleven. Het is jij of ik, in het gevecht tussen mens en dier, buur en buur die allemaal een veilig thuis zoeken." De hoop moet van boven komen, aldus Vermeulen. En doelde daarmee op regen. Hemelwater als vredebrenger voor het land, voor de mensen.
Een EO-2Doc Elephant Mother diezelfde avond draaide om het dienstbare werk van de Thaise Lek. Haar streven is dat in Thailand - waar de olifant nota bene een nationaal symbool is - geen enkele olifant meer hoeft te lijden als toeristenattractie of in de bosindustrie. De film toont op onbarmhartige wijze hoe een olifant mishandeld wordt om hem zo tam te krijgen zodat je er als domme vakantieganger een ritje op kunt maken.
Toen tijdens de coronajaren het toeristengeld opdroogde, kreeg Lek steeds meer olifanten te verzorgen op haar opvangplek. En merkte hoe rustgevend het voor de dieren is, als er nauwelijks mensen rondlopen.
Dus mocht je binnenkort naar Thailand op vakantie gaan, laat de dieren met rust, bewonder ze op het scherm in deze film en doneer je excursiegeld royaal aan de Save Elephant Foundation.