Overdonderend: Mijn vader de gelukszoeker
Zondag startte de overdonderende driedelige documentaire Mijn vader de gelukszoeker bij de VPRO. Presentator Nadia Moussaid struint hierin met haar vader Alice de route af die hij als 17-jarig arm, mager Marokkaans jochie aflegde door Europa, op weg naar geluk. Dat vond hij uiteindelijk in Nederland. "Hij is helemaal verkaasd", vindt dochterlief.
Nadia en haar pa laten je als kijker ook iets vinden. Nieuwe gedachten en nieuwe gevoelens, in hoofd en hart.
Geregeld breken bij Nadia tranen los, als ze beseft wat haar vader heeft moeten doorstaan aan angst, armoe en stress. Tot in Schiedam, waar Alice woonde als illegale arbeider. Als de vreemdelingenpolitie het pension controleerde, wurmde hij zich door het dakraam, om plat liggend op het schuine dak het noodlot te bezweren.
Eveneens doodstil, verstopt onder een treinbankje reisde hij ooit naar Parijs. Het duurde lang, piesen deed hij in zijn broek, hij kon zich niet verroeren, mocht zich niet verraden. In de Lichtstad sjaggerde pa Moussaid met koopwaar door de straten. Niet altijd even legaal verkregen.
Vader en dochter Moussaid spreken er dakloze Algerijnen, die sigaretten en hasj verkopen rond een station. Die de Middellandse Zee zijn overgevaren, met twintig man in hetzelfde schuitje: Brahim: "We kozen voor leven of sterven. 60 procent gaat dood, 40 procent, overleeft." Maar Frankrijk blijkt niet het beloofde land. Brahim schaamt zich dat hij slechte dingen moet doen, terwijl hij niet slecht is. Juist meer, dan minder problemen heeft.
Nadia huilde, om hoe sommige mensen moeten leven.
Er zijn ook ontmoetingen met succesvolle migranten en migrantenkinderen, zoals bokser en beeldend kunstenaar - intrigerende combi - Baye-Dam Cissé. Hij is blij dat zijn generatie 'de luxe heeft om een gelijkwaardige plek op te eisen in de samenleving'.
Hoe vreselijk om dan in de volgende aflevering - in Italië - een keihard werkende Marokkaanse kok te horen zeggen: "De mensen haten ons echt. We krijgen geen woning, al betalen we belasting."
Enzovoort en zo verder. Woorden en begrippen krijgen in Mijn vader de gelukszoeker nieuwe lading. Zo zegt dichter Abdellah Taïa in Parijs dat hij het verhaal van vader Moussaid helemaal snapt, ook fysiek. Deze mannen weten wat het woord overleven werkelijk betekent. "Altijd bang voor de politie, voor verklikkers, voor mensen die je kunnen slaan." Een zin waarvan je moet hopen dat je hem nooit zelf zal hoeven uitspreken.
Ondertussen is Alice Moussaid een goedlachse man gebleven, die iedereen frank en vrij tegemoet treedt, overal vriendelijkheid ontmoet. Maar de herinneringen aan 'toen' hakken er bij hem in.
De serie dwingt je de waanzinnige werkelijkheid te bevragen waarin de een vrij kan reizen, en de ander niet. Vrijheid als een geboorterecht: hoezo eigenlijk?
In Nederland willen we graag schelden op het geboorterecht van hoger geplaatsten, degene die met een gouden lepel in de mond worden geboren, adel, regenten. Maar scheld eens op het geboorterecht in onfortuinlijke landen, waar je alleen een claim hebt op armoe, dichte grenzen en tweederangsstatus.
In Nederland, waar je al een soort held bent als je je weet te ontworstelen aan de spruitjeslucht uit je bekrompen jeugd, kunnen deze overlevers iedereen een poepie laten ruiken.
<<<VPRO Tegenlicht I.M. voor M>>>