Rutte's verlangen naar het hiernamaals
Nou ja. Dinsdagochtend viel ik in de Prinsjesdagviering, een gezamenlijke dienst van allerlei levensbeschouwingen in de Grote Kerk in Den Haag. Ik kende dit bezinningsmoment voorafgaande aan de Troonrede niet, maar het blijkt al sinds 2000 te bestaan. En werd nu voor de derde keer live uitgezonden, bij KRO-NRCV.
De viering was een nogal vol en onrustig geheel, waarbij de ondertiteling onmisbaar is om de vele mooie woorden echt tot je door te laten dringen. Ik kan de dienst dan ook niet aanraden als een ceremoniële schoonheid, zeker niet nu de nog nagalmende uitvaart van Elizabeth II de universele maat aller plechtigheden is geworden. Maar premier Rutte - hij werd door een enthousiaste kinderschare toegejuicht als eregast - heeft in alle jaren van zijn premierschap de Prinsjesdagviering nog nooit overgeslagen, vertelde hij. Terwijl je je zeker deze ochtend kon voorstellen dat hij zijn tijd en energie nog nuttig had kunnen besteden aan een onderhandelingstafel. Rutte prees de viering als een punt van rust na alle hectiek van de aanloop tot de derde dinsdag van september. "Zoals een stekkerpunt voor een auto."
Vertegenwoordigers van bahá'í, boeddhisten, brahma kumaris, christenen, hindoes, humansten, joden, moslims, sikhs en soefi's vulden allen een paar minuten met warme woorden binnen het thema verdragen, verzoenen, verbinden. De grote politieke thema's van vandaag werden op zijn hoogst aangestipt, er vlogen geen miljoenen of miljarden tussen de pilaren van de kerk. Al was er een getal dat heel vaak werd genoemd. En dat was één. Of nu oud-minister en soefisme-fan Johan Witteveen werd aangehaald, een gedicht van Marieke Lucas Rijneveld werd geciteerd of een Sikh zei dat we allemaal van dezelfde klei zijn gemaakt, de oproep tot eenheid was duidelijk.
Priester en organisator Ad van der Helm ziet de Prinsjesdagviering als een bevraging aan politiek en samenleving: zijn we wel goed bezig? In een gesprekje vooraf snapte hij de vraag of uitgerekend religies, die zich onderling niet altijd van hun meest verdraagzame kant laten zien, de afzender kunnen zijn van een oproep tot gezamenlijkheid. Maar hij leek de polarisatie in de politiek meer te vrezen: "Verdeeldheid lijkt wel een verdienmodel: 'hoe meer verdeeldheid hoe meer mensen naar mij luisteren.' Dat is niet de juiste weg."
Ook premier Rutte kwam even voor de microfoon en noemde religie een traditie waarin hij zich klein en nederig voelt. Hij had genoten van de uitvaartplechtigheid in Londen, ook omdat het hiernamaals daarin een zo duidelijke rol speelde als gezamenlijk hooppunt.
Wie cynisch wil zijn hoorde de premier hier zeggen: hier op aarde is het niet. Terwijl we natuurljk wel graag hebben dat hij op dit moment juist flink aan de bak gaat voor ons aardse bestaan.
Aan het eind van de viering werd aan alle kerkgasten gevraagd te wapperen met een lintje dat onder hun stoel lag. Rutte kwam al vrolijk omhoog om met zijn groene lintje staande mee te wuiven in de kleurrijke zee van de verschillende levensovertuigingen. Tot hij zag dat om hem heen de mensen stijf bleven zitten. Hij paste zich snel aan.
De kinderen achter in de kerk niet, die maakten er een feestje van. Het hiernamaals? Eerst maar eens lekker leven.