Wanneer je als slachtoffer als dader wordt gezien
Welk type bent u? Wanneer er 's nachts gestommel klinkt in huis, pakt u dan een knuppel van onder het bed en gaat u eropaf? Of slaat u diep onder de dekens een kruisje en laat u de boeven begaan? Nu hij de documentaire 'Noodweer, ik ben niet begonnen' heeft gemaakt, kiest filmer Hans Pool zelf liever voor het laatste. Voordat je het weet verandert je rol van slachtoffer in die van dader.
Tijdens het kijken naar deze 2Doc voel je je bloed geregeld achter je oren kloppen. Wat kan je leven van het ene op het andere moment in een onrechtvaardige nachtmerrie veranderen. Pool interviewde vier personen die het meemaakten. De kroegbaas in Tuitjenhorn die een inbreker een klap gaf met een bezem. En daarna zelf voor de rechter moest komen voor poging tot doodslag. De vrouw die in Amsterdam een tasjesdief klemreed waarbij de boef overleed. En daarna als veel grotere crimineel werd gezien. Een politieagent die werd aangeklaagd door de mannen die zijn collega hadden neergeslagen. Hij deed gewoon zijn verdedigend werk, maar eindigde in de verdachtenbank. Net als de jonge Poolse toerist die zijn verkrachter doodde om aan hem te ontsnappen, en vervolgens werd bedreigd met tien jaar cel.
Wanneer het rechtssysteem zich zo tegen je lijkt te keren, moet je sterke zenuwen hebben. Zeker drie van deze vier geïnterviewden hadden die duidelijk niet. Met alle gevolgen van dien voor hun persoonlijk leven, van emotionele stress en hoge bloeddruk tot echtscheiding, baanverlies en het moeten stoppen met het eigen bedrijf. Zeker het verhaal van Germaine C. is schrijnend. Voor de overleden tasjesdief - die die ochtend nog voor de rechter had gestaan voor een gewapende overval - werden stille tochten gehouden, terwijl zij werd vervolgd, en niet alleen door justitie: vanwege de bedreigingen kon ze niet meer thuis te wonen. En durft ze nog steeds haar gezicht niet te laten zien.
Toch is Pools documentaire geen aanklacht tegen het Nederlandse rechtssysteem op zich, dat - zoals het op de site van 2Doc wordt geformuleerd - 'geen onderscheid maakt tussen verdachten van geweld; iemand die zichzelf uit noodweer verdedigt wordt op dezelfde wijze behandeld als een overvaller die geweld gebruikt'. Als je er nuchter over nadenkt, kan dat ook de enige manier zijn. Wanneer iemand, wie dan ook, slachtoffer van geweld wordt, heeft hij of zij in alle gevallen het recht op een gedegen feitenonderzoek.
Maar in een gesprek met Hans Pool zelf, ook op 2doc.nl, stelt hij dat er politie en justitie wel veel voorzichtiger moeten omgaan met mensen die uit noodweer handelen. "Want over die grens heengaan, is totaal traumatisch."
Mooi dat Pool het woord 'grens' gebruikt, want daar draait het natuurlijk om. Een crimineel bereidt zijn passage over de grens van goed en kwaad welbewust voor, rekent met de consequenties. Maar een argeloze burger, die opeens in een foute situatie verzeild raakt en in een paar seconden tijd moet beslissen hoe zich hieruit te redden, die past de zachte handschoen.
Vooralsnog zegt de filmmaker zeer bewust te zullen proberen geen geweld te gebruiken mocht hem iets overkomen, nu hij heeft gezien hoe noodweer kan uitpakken. Je zit zo maar met een jarenlange nasleep. Misschien wel levenslang.
<<<gerommel Wende's Kaleidoscoop>>>