"Als je hier geen gevoel bij hebt, ben je niet goed bij je kanis"

03-05-2017

Waren het nog moffen of heetten ze in uw jeugd alweer gewoon Duitsers? Als oud-Feyenoorder Jan Boskamp (1948) over de sfeer in zijn jeugd vertelt, herken ik (1963) veel. At Jantje zijn bord niet leeg, dan was het 'jij hebt de oorlog niet meegemaakt'. Zijn ouders spraken over 'kleremoffen'. Maar bij Jan ging de afkeer na zijn jeugd onverdund door. Hij meed Duitsland als de pest. En objectief oordelen over een mooie Duitse voetbalwedstrijd? Onmogelijk. Al bracht hij het altijd grappig: "Ik heb geen hekel aan Duitsers, maar ik mag ze niet".


Ondertussen verzamelde de voetbalanalist wel alle boeken en films die hij over de Tweede Wereldoorlog kon vinden, in een poging die gruwelijke tijd te begrijpen.
Maandag ging Jan Boskamp nog een stap verder in 'In de Ban van Sport' (RTL7), een serie over de onbekendere kanten van bekende sportfiguren. Journalist Ronald Bouwman ging met Boskamp op reis en wist deze allesweter toch een paar nieuwe dingen over de oorlog te laten zien. En mij ook. Waarom is het verhaal van de Georgische soldaten op Texel - dat pas op 20 mei 1945 werd bevrijd - zo onbekend? Of het feit dat in het Limburgse Ysselsteyn 's werelds grootste begraafplaats van Duitse soldaten ligt? Ruim 31.000 graven zijn daar. Sommige van rabiate Jodenvervolgers, maar andere van kindsoldaten, gastjes van 14, 15 jaar.

Voor Boskamp was het bezoek extra bijzonder want opeens liep hij 'zo maar tussen twee goede Duitsers': zijn vroegere ploeggenoot Karl-Heinz Wissmann en een Duitse medewerker van stichting Vrienden van Ysselsteyn.
Helemaal uit zijn comfortzone raakte Boskamp in Berlijn. Hier bezocht hij het Holocaust Monument en het Joodse Museum: twee spraakmakende plekken die door middel van hun architectuur en vormgeving een fysiek effect beogen. Zo kun je in het Joods Museum over 'de slachtoffers' lopen: een kunstwerk waarbij duizenden stalen 'gezichtjes' op de vloer liggen (de installatie 'Fallen Leaves' van Menashe Kadishman).

Boskamp deed het. Hij liep over die knarsende ondergrond en het zweet brak hem uit, zijn benen werden week. "Je hebt natuurlijk ook niet echt een goede conditie," zei de filmmaker tegen de gezette oud-sportman. Maar deze maakte duidelijk dat hier iets anders aan de hand was: "Ik ga altijd naar museums waar je vastigheid hebt, met foto's en teksten, maar in de moderne tijd brengen ze het anders. Heel knap." En: "Als je hier geen gevoel bij hebt, ben je niet goed bij je kanis."

Waarschijnlijk omdat de invalshoek van zijn serie die sportachtergrond van de geïnterviewde is, gooide filmmaker Bouwman er op het eind een tenenkrommende grap tegenaan: "Het voordeel van de oorlog ten opzichte van het voetbal is dat de Duitsers die eerste nog wel eens verliezen, hè Jan?" Boskamp laat het gaan. Hij is inmiddels zeer onder de indruk van wat hij heeft gezien in het huidige Duitsland: "Wat ze de laatste jaren naar buiten hebben gebracht over de oorlog, het is echt grote klasse."

Eind vorig jaar werd deze documentaire al eens uitgezonden. Maar zijn herhaling was prima. En zeker in deze week waarin óók niet voor de eerste keer wordt gepleit voor het instellen van een vaste vrije dag op 5 mei.

      <<<later                                                                                            eerder>>>