De zoetzure klucht van Kim van Kooten: even doorbijten

14-02-2022

Op een of andere manier dacht ik vooraf dat De verschrikkelijke jaren tachtig louter dikke pret zou worden. Per saldo brachten de eerste afleveringen over een chaotische woongroep - met man, vier vrouwen en vier kinderen - vooral veel geschreeuw en over de top drukte. Toch kijker, zet door. Dit weekend heb ik online alle acht delen achter elkaar verorberd en viel uiteindelijk het kwartje. Misschien ga ik een tweede keer kijken, om wél vanaf het begin de juiste signalen op te pikken. Ergens in het traject ging daar iets mis.

Kort samengevat: eerst kon ik niet echt lachen, later hoefde het niet meer.

Gewaagd om de gang van lol naar tragiek uit te smeren over acht weken: blijft de zappende kijker aan boord, wanneer de sfeer zo klotst? Het verloop doet denken aan de film De hand van God (Netflix) waarin ook een verrassende overgang van pret naar volwassen ernst zit. Maar in die film is de humor aan het begin veel en veel verfijnder.

Vooral woongroepleider Bert is tijdens de eerste twee afleveringen van De verschrikkelijke jaren tachtig die nu zijn uitgezonden (zondags bij de VPRO) niet bepaald de gevoelige kerel die hij later ook blijkt te zijn. Hij wordt gespeeld door Jacob Derwig, in het echt echtgenoot van scenarioschrijver Kim van Kooten, die samen met regisseur Tim Kamps de serie heeft gemaakt. We leren Bert kennen als een onverdund autoritaire, onaantrekkelijke bullebak. Je begrijpt niet hoe hij een harem van vier vrouwen heeft weten te scoren. Maar uiteindelijk zie je het onzichtbare touw dat dit vrije 'huwelijk' bijeenhoudt. En begrijp je hoe de nevel van de tijd ook hier de vonken in de ogen is komen doven.

Maar andere vragen blijven: wie zijn de vier vrouwen eigenlijk, hoe functioneert de groep, wie zorgt er voor brood op de plank? Blijvende vraagtekens die tijdens het kijken afleiden.

De dobber van de serie zijn de vier kinderen en dan vooral de intrigerende Rosa van Leeuwen, die de negenjarige dochter Piet speelt. Zij maakt in haar eentje de serie het kijken waard. Wat een actrice, wat een smoeltje: in veel scènes beweegt ze geen millimeter, zit dan als een spons haar omgeving te absorberen. En wil je het arme kind zo meenemen.

En natuurlijk heeft iedereen zijn eigen jaren '80. Het weerzien met een plastic zakje van de V&D riep denk ik universele nostalgie op, maar met muziek en kledingstijl ligt dat wat persoonlijker. En ook met taalgebruik. Ergens wordt gezegd dat 'Bert deze dag een plekje moet geven'. Is dat niet heel erg nu-taal? En riepen we in de jaren tachtig ook al zo vaak 'kut'? Voor mijn gevoel kwam dat allemaal pas later, wenden we toen nog aan het scheldwoord 'lul'. Maar dat kan mijn persoonlijke habitat zijn geweest.

Het weerzien met de old school juf van Piet -  lekker brommend gespeeld door Marie Louise Stheins à la juf Helma in De Luizenmoeder - katapulteerde me terug naar mijn eigen lagereschoolperiode, net vóór de jaren tachtig. Moest ik gewoon tijdens de les voor hoofdmeester Van Eijsden naar de Kijkgrijp, voor witte puntjes, een onsje ham en een pakje Roxy Dual. Of misschien haalde ik die laatste boodschap bij de sigarenboer, dat weet ik niet meer precies. Ik kreeg ze in ieder geval als kind van 11 gewoon mee.

De jaren zeventig, die konden er ook wat van.

<<<André van Duin 75                                                                                         Winterspelen>>>