Ella Fitzgerald: 100 jaar pure liefde.
Terwijl vanaf de bank zonder al te veel plezier naar Barcelona-Juventus wordt gekeken (volgens mijn privé-commentator scoorde alleen scheidsrechter Kuipers punten) heb ik het aan mijn bureau stukken gezelliger met het 'tweede scherm': mijn geliefde laptop. Met koptelefoon op hou ik de directe buitenwereld op afstand. En tegelijkertijd laat ik het hele universum binnenkomen. Soms besef ik nog hoe bijzonder het is. Ik reis ongelimiteerd rond de aardbol, lees, leer, luister.
En werk mijn lijstjes af. Ik zoek en vind gemiste episodes van favoriete series en programma's. Zo zie ik alsnog het slot van de Matthäus Passion van dirigent Reinbert de Leeuw, dat ik op Goede Vrijdag miste wegens onaangekondigde theevisite. Cultuurbarbaren, ja. Ze rukten me vooral wreed los van tenor Benedikt Kristjánsson, de evangelist. Soms ervaar ik die verteller-zonder-aria's als een saai intermezzo, maar van deze vurige IJslander beleefde ik iedere noot en ieder woord intens.
Ook kippenvel wanneer Reinbert de Leeuw bij de woorden 'So reiss mich aus den Ängsten' met gesloten ogen omhoog kijkt, prachtig in beeld gevangen door regisseur Cherry Duyns.
Indachtig Willem Duys is het maar een kleine stap van Bach naar Ella Fitzgerald. Dinsdag is het de honderdste geboortedag van deze iconische jazzzangeres en ik check hoe omroepland daarbij stil staat. Misschien ben ik inmiddels net zo blind als Ella op het eind van haar leven - diabetes, ze stierf in 1996 - maar ik zie niets geprogrammeerd staan. Jammer: hoeveel mensen hebben niet via Ella alle klassieke jazzsongs en ook het werk van Cole Porter leren kennen?
Gelukkig komt het tweede scherm weer ter hulpe. Bij het Frans-Duitse kanaal Arte is 'Pure Love - The voice of Ella' te zien (nog tot vandaag), een documentaire uit 2016 van Katja Duregger. Een warm eerbetoon, van onder andere jazzvrouwen als Dee Dee Bridgewater en Dianne Reeves.
Gewend aan ondertitels is het irritant dat in 'Pure Love' alle Engelstalige gesprekken door een Duitse of Franse commentaarstem worden weggedrukt. Maar wát er wordt verteld doet de manier waarop snel vergeten.
Hoe kort geleden is het nog maar dat zwarte artiesten in de eerste plaats tweederangsburgers waren. In 1954 maakte Ella Fitzgerald een tussenlanding op Hawaï, op weg naar Australië. Toen iedereen weer instapte voor de rest van de reis mocht Ella niet mee: haar gereserveerde eersteklasstoel was vergeven aan een blanke passagier. Pas drie dagen later kon zij verder. Fitzgerald-biografe Judith Tick roemt manager Norman Granz: in een tijd waarin een zwarte vrouw zelden als 'mevrouw' werd betiteld kondigde hij Ella steevast bewust aan als Mrs. Fitzgerald of als First Lady of Jazz. Ook Marilyn Monroe betoonde zich een ware fan door te eisen dat Fitzgerald kon zingen in een populaire Hollywood-club waar zwarte artiesten eigenlijk niet welkom waren.
Gelukkig gaat 'Pure Love' verder vooral over mooie dingen. Zoals Ella's onwaarschijnlijke improvisatievermogen en de flexibiliteit van haar stem. Je hoorde bij haar nooit de overgang van borststem naar kopstem, zo leer ik. Misschien ga ik het dit hele weekend checken en non-stop naar Ella luisteren. Computertje: ik kom eraan.