Je stelt mensen teleur, Diederik.
Wat overblijft is een dof gevoel. Het is zo'n keurige, bevlogen en oprechte jongen: waarom is Nederland niet van Diederik Samsom gaan houden? Je krijgt de vinger niet gemakkelijk achter het probleem van de ex-PvdA-leider. Woensdagavond sprak hij bijna een uur lang met Jeroen Pauw in de boeiende interviewserie '5 Jaar Later'. Hierin werd Diederik geconfronteerd met voorspellingen die hij vijf jaar geleden deed in een gesprek dat al die tijd in een kluis is blijven liggen. Ondertussen voltrok zich in het echte leven de opkomst én ondergang van Samsom, een scenario dat hij niet voorzag. Vier jaar en negen maanden lang was hij de socialistische voorman, maar inmiddels lijkt de PvdA overleden, is hij partijleider af, geen kamerlid meer en gescheiden.
'Het eerlijke verhaal is dat je mensen teleurstelt, Diederik,' vatte Pauw het drama samen. Nou, daar kan hij dan de Kerst mee in.
We zagen Samsom schipperen tussen kennis en zelfkennis. Hij hoefde geen standpunten meer te verdedigen, alleen zichzelf. Hij gaf toe zijn persoonlijke valkuilen te kennen, zoals zijn betweterigheid. Diederik vertelde hoe twintig jaar geleden iemand hem er al over aansprak, toen hij weer eens liep te oreren: 'Jongen, als jij denkt dat je alles al weet, wat ga je dan nog bijleren?' Maar zijn zelfcorrigerend vermogen lijkt nog niet erg ontwikkeld. Gebruikt zijn omgeving het woord 'maniakaal', dan heeft Diederik het zelf over 'gefocust zijn'. Tunnelvisie is misschien ook een bruikbaar begrip: Samsom gaf toe vaak dingen niet in de gaten te hebben, die anderen wel zien aankomen.
Uit een vraag wist hij zich behendig te draaien terwijl het misschien wel de hamvraag was: waarom hebben mensen tegenwoordig zo'n hekel aan de PvdA? Samsom had geen zin hier echt op in te gaan. Maar schetste wel een wrange karakteristiek. Hij vertelde hoe verschillend de manier is waarop de VVD en de PvdA een bereikt compromis evalueren. De VVD is blij met het akkoord en gaat het vieren in het café, terwijl de PvdA op kantoor blijft zitten mokken omdat er water bij de wijn moest. Het resultaat: de VVD oogt als winnaarsclub, de PvdA als verliezersclub. Is de partij eigenlijk wel bestand tegen het poldermodel?
Het ging in '5 Jaar Later' vaak over het verschil tussen gelijk hebben en gelijk krijgen. Samsom vindt het een groot ding, 'gedwongen worden een stukje van elkaars gelijk te accepteren'.
Eerlijk belonen is het stokpaardje van de socialisten. Maar als de verkiezingsprognoses ook maar een beetje kloppen, wordt de PvdA komend voorjaar niet beloond voor het verbeterde economische klimaat in Nederland. Juist het onrustige sociale klimaat lijkt het stemgedrag te gaan bepalen.
Samsom had meer tijd willen hebben. Hij blijft ervan overtuigd dat iedereen in zijn persoonlijke situatie gaat ervaren dat het regeringsbeleid werkt.
Gesneuveld in het zicht van een glorieuze finish? Over 5 jaar misschien nog maar eens terugblikken.
<<<later eerder>>>