Toneel over het strijdtoneel
Journaaluitzendingen maken over D-Day alsof het juni 1944 is. Hoe tricky dit idee vooraf ook klonk, wat de NOS deze week doet met de Bevrijdingsjournaals is een zeer geslaagd experiment. Het semi-toneelstukje dat wordt opgevoerd meteen na het 8-uurjournaal - zaterdagavond de laatste - houdt avond aan avond vrijwel alle journaalkijkers vast. Met alleen een lichte terugval precies op 6 juni zelf, toen de uitzending verschoof vanwege het voetbal. Een wedstrijd waarbij we de Engelsen trouwens met graagte de pan inhakten, bevrijders of niet.
'Wordt het niet lullig?'. Die vraag zal ongetwijfeld zijn gesteld toen het idee voor de Bevrijdingsjournaals ter vergadertafel kwam. Nee dus, en dat komt door de balans die het journaalteam heeft gevonden tussen 'doen alsof' en toch je serieuze zelf blijven. Had presentator Herman van der Zandt een ouderwets kostuum aangetrokken of was hij met Polygoon-stem gaan praten, dan was het misgegaan. Maar door serieuze 'actuele' nieuwsbulletins te maken, slaagt de NOS erin om al die 'oude' informatie op een spannende, nieuwe manier te presenteren. Met hoogstens die oude fiets in het decor als elementje dat neigt naar flauwe humor.
'Verfrissend' dekt de lading, al voelt het vreemd dit woord te gebruiken bij het terugblikken op een zo'n dodelijke oorlogsfase. Maar ook bij de officiële herdenkingen zag je hoe wordt gezocht naar nieuwe presentatievormen. Zo werd woensdag in Portsmouth op het grote podium de vergadering nagespeeld waarin generaal Eisenhower dubt over de datum voor D-Day. Actrice Sheridan Smith - haar vele tatoeages deze keer verstopt onder een witte jurk - was de Vera Lynn anno 2019. Ze zong de klassieker 'We'll meet again' met veel emotie.
Bij de plechtigheden op Juno Beach, donderdag in Normandië, waren het vooral jongeren met heftige teksten en gedichten die een gevoelige snaar moesten raken. Soms best lastig: beseffen ze echt al wat die dramatische woorden betekenen?
Ook bij de volwassenen dwalen je gedachten wel eens af: wat is echt, wat niet? Zeker als Trump sprak fileerde ik z'n woorden, z'n blik, z'n bekende brede houding. Keek hoe de veteranen naar hem keken. Ook aan de charmante Canadese premier Justin Trudeau was veel te zien. Twee keer greep hij naar zijn witte zakdoek, om zijn ogen te betten.
Ik besloot geen bijgedachten te hebben: het feit dat nog steeds oud-soldaten aanwezig zijn bij deze herdenkingen ís ontroerend. NOS-correspondent Frank Renout hield mooie gesprekjes met kranige Canadezen. De ene veteraan vertelde de ceremonies mooi te vinden, maar te balen van het circus eromheen. Bij zijn hotel in Arromanches had hij antieke tanks en rupsvoertuigen gezien, en mensen in oude uniforms. "Alsof het carnaval is."
Een andere oud-strijder, ook Canadees, had het minder moeilijk met de uitbundiger kant van het herdenken. Hij verheugt zich nu al op een trip volgend jaar naar Nederland, om daar het 75-jarig jubileum van de bevrijding af te ronden. Zijn standpunt: als hoe dan ook de jongeren maar worden bereikt met het verhaal over de offers van D-Day. "Want dan beginnen ze misschien geen oorlog."
Goed dus ook dat er deze week zo veel regeringsleiders bij waren.