HhhH: een geschiedenis om je in onder te dompelen

15-04-2017

Een paar mensen die ik ken hebben zó veel gelezen en verzameld over de Tweede Wereldoorlog dat ze er uiteindelijk gek van werden. Het onderwerp komt nooit af, je bent nooit compleet. Wanneer zal '1939-1945' gaan verdwijnen in de tijd? Voorlopig worden steeds weer nieuwe archieven geopend, nooit eerder gehoorde ooggetuigen opgediept, andere onderzoeksmethodes toegepast. Ook komen er steeds opnieuw verbluffende boeken bij. En dito documentaires.

Zo gonst het momenteel rond de Vpro-serie 'HhhH'. En terecht. Het gaat om de verfilming van het boek 'Himmlers hersens heten Heydrich'. Dit was de bijnaam die SS'ers gaven aan de - helaas -briljante Obergruppenführer Reinhard Heydrich, die geldt als hét brein achter het gesystematiseerd vermoorden van de Joden. Fransman Laurent Binet beschrijft in 'HhhH' de moordaanslag die in 1942 op deze nazi werd gepleegd in Praag. Maar niet alleen dat: Binet beschrijft ook zijn eigen krankzinnig makende zoektocht naar alle details van voor, tijdens en na de aanslag. En dat op zo'n onconventionele, vrije manier - hij laat je volledig toe in zijn hoofd - dat het meteen een van mijn lievelingsboeken werd.

Je moet maar durven, dacht ik dan ook toen de Vpro aankondigde 'HhhH' te gaan transformeren tot tv-serie. Van zo'n gelaagd boek een platte documentaire maken, dat zou ongeveer heiligschennis zijn. Maar sinds afgelopen zondag - en misschien leest u dit wanneer op paaszondag inmiddels ook de tweede aflevering is uitgezonden - lijkt het erop dat het wel goed zit: het team van regisseur Roel van Broekhoven weeft het web rond Heydrich met de camera op net zo'n intrigerende wijze als Binet doet in het boek. Soms anders, soms wat ruimer, hier en daar met uitstapjes in de actualiteit, maar met een permanent voelbare, gruwelijke spanning. Niet eens per se om wat er 'straks' gaat gebeuren. Want die moordaanslag, dat weten we, die wordt succesvol, Heydrich zal sterven. Maar deze nazi heeft dan zelf al zo veel moorden op zijn geweten en zijn dood zal met zo veel extra moorden worden gewroken: er zal geen opluchting volgen.

De serie werkt naar deze anti-climax toe door de mogelijke gedachtegangen van Heydrich, de twee aanslagplegers en de schrijver te laten vertolken door drie karakteristieke stemmen: die van Harmke Pijpers, Martin Simek en regisseur Roel van Broekhoven zelf. Sterk, maar tegelijkertijd is het ook de achilleshiel van de serie omdat op sommige momenten verwarrend is wie er nou precies worden aangesproken. Met name als het gaat om Heydrich en om de aanslagplegers (de Slowaak Jozef Gabčík en de Tsjech Jan Kubiš): soms vallen de aanspreekvormen 'je' en 'jullie' en moet je even heel goed denken over wie het dan gaat. Terwijl voor het personage van Binet veel handiger de formulering 'de schrijver' wordt gebruikt: kan niet missen.

Deze vormkwestie zou minder storend zijn wanneer je de zeven afleveringen achter elkaar kon bekijken. Nu zit er steeds een week tussen waarna je weer moet wennen aan de aanpak. Dat is dan ook feitelijk mijn enige echte kritiek: had van 'HhhH' één groot indrukwekkend avondvullend programma gemaakt. Dit is een geschiedenis om je helemaal in onder te dompelen.

  <<<later                                                                                                 eerder>>>