Vrouwen, het zijn net mensen
In feite is het gênant. Op een en dezelfde dag in 2017 zien we dat toneelschrijver Ibsen al in 1879 het stuk 'Een poppenhuis' op de Noorse planken zette als pleidooi voor gelijkheid tussen man en vrouw én gonst ons land van opwinding omdat we voor het eerst een tv-verkiezingsdebat hebben met louter vrouwelijke politici. Want bij WNL discussieerden de nummers 2 van VVD, SP, CDA, PVV en D66: allemaal vrouwen pal achter een mannelijke lijstaanvoerder.
Henrik Ibsen kwam langs in 'Made in Europe', de VPRO-serie voor iedereen die op zondagavond geen zin heeft in boeren of sporters. En zonder het commentaar van politici of bankiers naar Europa wil kijken. 'Want,' zeggen de makers, 'als ergens de Europese ziel huist dan is het in boeken, films en muziek. Het is de kunst die ons bindt.' Het programma telt de Europese zegeningen aan de hand van thema's als religie, idealen, rebellie en dit weekend 'Vrije vrouwen'.
Nu klinkt dit allemaal wel wat gewichtiger dan de serie kan waarmaken. Europa telt zo veel landen en bestaat al zo lang en zit zo bomvol kunst en cultuur dat de makers van 'Made in Europe' niet anders kunnen dan discutabele keuzes maken en kruimels bieden in plaats van stevig belegde boterhammen. Met als tussendoortjes ook aandacht voor de ontboezemingen van presentator/schrijver Dimitri Verhulst over zijn ontrouw en relatieperikelen. 'Ik ben wel een geweldige klootzak, ik.'
Dimitri zwierf zondag rond in Zweden en ontmoette actrice Sofia Helin oftewel Saga Norén uit de politieserie 'The Bridge'. Ik hou van Saga en nu ook van Sofia, die dan wel niet autistisch is maar Dimitri met Saga-achtige koelheid fileerde. De schrijver sprak haar bewonderend toe, omdat ze zo belangrijk is als rolmodel van de onafhankelijke, autonoom opererende vrouw. Sofia keek hem glazig aan. "Tja, dat hoor ik in Zweden nou nooit."
Oftewel: in Zweden is een vrouw inmiddels gewoon een mens zoals een man.
Sofia ziet Saga dan ook niet als een bijzondere vrouw, maar als een getormenteerde persoon. Door alle buitenlandse reacties is Sofia wel gaan beseffen hoe extreem ver Zweden is op het gebied van genderneutraliteit.
Op de site van de VPRO-serie staan grote achtergrondartikelen waarin onder meer een intrigerende parallel wordt getrokken tussen tv-heldinnen als Saga, Carrie Mathison ('Homeland'), Sarah Lund ('The Killing') en Lisbeth Salander ('Millennium'): ze hebben stuk voor stuk een stoornis zoals Asperger, autisme, bipolariteit en posttraumatische stress. Nu wordt ieder fictief karakter spannender door een schaduwzijde, maar scenarioschrijver Nicolaj Scherfig van 'The Killing' geeft toe: 'Het is waarschijnlijk een vooroordeel dat wij schrijvers van vrouwen geen alcoholisten maken en het vrouwelijker vinden als ze zenuwpillen slikken'.
Over sterke Europese karakters gesproken, zaterdag zag ik eindelijk de film 'Elle' van Paul Verhoeven. Van mij had Isabelle Huppert vannacht de Oscar mogen winnen voor de hoofdrol: een vrouw die wordt verkracht, maar geen slachtoffer wordt. En iedereen in haar buurt de baas is.
Ook dit personage kampt trouwens met een jeugdtrauma. Per aspera ad astra, via de doornen naar de sterren: al eeuwenlang een prikkelend concept.